Họa sĩ Đào Hải Phong đã nói như vậy khi được hỏi về thị trường tranh tại Việt Nam sau màn treo tranh giả ở Bảo tàng mỹ thuật đang gây chấn động dư luận.

Bức tranh của họa sĩ Thành Chương bị tảy xóa tên và 'hô biến' thành tranh Tạ Tỵ trong cuộc triển lãm.

Sự giả thì đương nhiên nó lòi ra ngay

Anh có quan tâm đến cuộc triển lãm 'Những bức tranh trở về từ châu Âu' diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM gây xôn xao giới mỹ thuật vì hầu hết là tranh giả không?

- Tôi có nghe bàn về việc này nhưng không quan tâm lắm dù có đọc thông tin trên mạng rằng hầu hết các tác phẩm được trưng bày đều là tranh giả. Khách quan mà nói, khi một dân tộc, một đất nước mà văn hóa cũng có sự giả dối là rất nguy rồi.  Trong giai đoạn hội nhập mà có những tệ nạn văn hóa kiểu như thế để đi lừa công chúng người Việt thì tôi cho đó là dấu hiệu của sự nguy nan vì người ta không còn coi trọng văn hóa nữa. Khi một xã hội mà văn hóa cũng bị làm giả thì nó còn liên quan đến đạo đức.

Nhưng nghệ thuật rất hay ở chỗ nó không thể đánh lừa được, dù làm giả có tinh vi đến mấy. Ví dụ nhà sưu tập Lê Minh vừa rồi có mang tranh Lê Phổ về Việt Nam nhưng không ai nói đó là tranh Lê Phổ giả, dù tranh đó với tôi không phải là bức xuất sắc nhất Lê Phổ. Không phải mọi bức tranh của các họa sĩ đều xuất sắc nhất nhưng tình cảm, phong cách đích thực thì chan hòa khắp các tác phẩm của họ. Sự giả thì đương nhiên nó lòi ra ngay. Tôi cho nghệ thuật là giá trị đích thực không thể làm giả được còn nếu họ cố tình làm giả giá trị nghệ thuật thì cần phải xem xét lại sự lâm nguy của một xã hội.

Tuy nhiên, trong trường hợp triển lãm lần này, có ý kiến cho rằng 'sự cố tình' nhiều hơn là vô tình trưng bày tranh giả. Bởi không thể mang triển lãm một bộ sưu tập mà người ta không biết tất cả đều là giả?

Tôi nghĩ cố tình hay không thì kết luận còn phụ thuộc vào cơ quan điều tra. Còn nghệ sĩ, công chúng thì chỉ cảm thấy một sự thất vọng trước các tác giả mình yêu mến. Biết đâu người chủ sở hữu tranh đó cũng bị lừa thì sao? Có thể người ta được mua rẻ những bức tranh đó thì sao? có nhiều động cơ lắm mà tôi nghĩ mình không thể chụp mũ cho họ bởi tôi chưa được gặp họ. Bởi chuyện bị mắc lừa là chuyện thường xuyên xảy ra, nhất là nghệ thuật tương đối trừu tượng với những người thiếu tri thức. Những người quan tâm đến nghệ thuật đôi khi họ xem tranh bằng tai, cứ nghĩ tác giả đó nổi tiếng thì đương nhiên bức tranh của họ là đẹp.

Phác thảo bức 'Trừu Tượng' vẫn được họa sĩ Thành Chương lưu giữ.

 Tôi nhớ câu chuyện anh chia sẻ với tôi cách đây vài năm về việc hiện tại xuất hiện tầng lớp những người giàu nhanh chóng và tranh như một thứ trang sức làm sang cho họ. Nhiều khi họ bỏ tiền ra mua cho oai mà không biết tường tận về tác phẩm mình mua, đó có phải lý do dẫn đến việc xuất hiện tranh giả ngày càng nhiều?

Tôi biết có nhiều đại gia, đặc biệt là ở Trung Quốc, trước hết họ cứ bỏ tiền ra mua để 'chiếm đoạt' tranh của những họa sĩ nổi tiếng đã xong rồi sẽ đi tìm hiểu. Và con cái họ, dù mới ngoài 20 tuổi nhưng được đi học ở nước ngoài sẽ về 'giáo dục' lại bố mẹ cách thưởng thức nghệ thuật. Họ có thể không nghe bạn bè khuyên nhưng lại nghe lời con cái mình với sự vui mừng rằng chúng đã trưởng thành. Cùng với đó, họ được sự cổ xúy của những người xung quanh, nó trở thành niềm vui lớn, to hơn cả tiền bạc. Lúc đó họ sẽ quan tâm tìm hiểu thêm về tác giả những bức tranh ấy.

Việt Nam đang là thị trường ê chề nhất về tranh

Với sự xuất hiện của tầng lớp những người siêu giàu, xem ra thị trường tranh sẽ ngày một sôi động?

Không! Việt Nam hiện giờ đang là thị trường ê chề nhất về tranh vì nhiều yếu tố. Thứ nhất người ta không tin VN có những họa sĩ có được những điều đó. Thứ hai là tệ nạn tranh giả và rởm. Điều đó làm người mua nước ngoài nản và không muốn dây vào thứ đó làm gì. Còn người giàu trong nước thì đa số văn hóa không song hành với túi tiền của họ. Cuối cùng, tranh không dành cho số đông.

Họa sĩ Đào Hải Phong

Anh nói nhiều người sưu tập tranh thì tri thức không tỉ lệ thuận với túi tiền, đó là nguyên cớ khiến thị trường tranh giả trở nên sôi động?

Có nhiều người sở hữu tranh của những họa sĩ tên tuổi không đơn thuần là giữ tranh cho mai sau mà có yếu tố đầu cơ trong đó. Khi đã có động cơ trục lợi thì đương nhiên có người lừa. Còn khi thưởng thức tranh thật, yêu bằng con tim thật thì những người sở hữu những bức tranh của các họa sĩ tên tuổi quá cố cũng chỉ có 50% giữ cho xã hội chứ không giữ cho bản thân mình. Tất cả các bộ sưu tập của các tỷ phú khi quá cố họ đều hiến tặng hết cho các bảo tàng chứ không giữ cho riêng mình.

Trong thời buổi mọi giá trị đảo lộn như hiện nay thì chuyện một triển lãm bày toàn tranh giả tại bảo tàng có gì là lạ?

Tôi cho đó là dấu hiệu đáng buồn khi chính người Việt cũng hoang mang không biết mình lưu giữ những bản tranh này là thật hay giả. Chưa kể những người có điều kiện sở hữu thì đáng buồn là họ không được giáo dục về nghệ thuật.

Nhưng triển lãm ở gallery thì không sao, đằng này họ ngang nhiên mang tranh giả triển lãm ở một bảo tàng lớn như bảo tàng mỹ thuật, anh nghĩ sao?

Chính vì điều đó là cái rất đau đớn. Tôi tin những người ở bảo tàng có khi họ không đủ kiến thức chứ không phải không có. Và tôi nghĩ có thể không coi đó là chuyện quan trọng để kiểm duyệt.

Hoàng Vy

Xuất phát điểm thấp kém, tôi nhận ra nghèo là cái tội. Chẳng ai tôn trọng mình nếu mình nghèo hay thất bại cả. Kể cả nếu bạn tìm được người yêu thương mình thì chính họ hàng, bạn bè của người đó cũng coi thường bạn. Thế nên, 21 tuổi, tôi quyết định lên Hà Nội học liên thông và khởi nghiệp lại từ đầu. Tôi bắt đầu với hai bàn tay trắng theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Cũng trong thời gian đó, tôi yêu và tìm thấy cô gái của đời mình. Chúng tôi yêu nhau năm năm thì kết hôn. Giờ cũng được mười năm nên vợ, thành chồng.

Giờ về làng, tôi nhận được sự ngưỡng mộ của mọi người (ngoại trừ việc có thể họ chê vì ngoại hình của tôi không thay đổi). Tôi có vợ đẹp, con xinh, gia đình hạnh phúc. Nhà lầu, xe hơi tôi cũng có từ lâu. Tài sản tích lũy đủ để tôi sống hết phần đời còn lại. Tôi xây nhà ở quê và gửi tiền báo hiếu bố mẹ...

Giờ tôi thấy hài lòng với cuộc sống và cảm thấy đôi khi mình thật may mắn. Vì khó khăn như vậy đã cho tôi thêm động lực đủ lớn để quyết tâm thay đổi. Trong khi đó, bạn bè tôi đa phần đến giờ vẫn loay hoay cơm, áo, gạo, tiền. Thế nên, hãy ngừng tự ti và cố gắng vươn lên. Số phận của ta có thể không thay đổi được, nhưng hãy thay đổi những thứ ta đang có để tương lai tốt đẹp hơn".

Đồng tình với quan điểm cho rằng gia cảnh, ngoại hình không quyết định thành công của mỗi người, bạn đọc ThienDi bày tỏ: "Chồng và tôi quen nhau trong trường đại học. Tôi cao 1m62 và anh cũng vậy. Anh ngỏ lời yêu tôi khi vừa ra trường. Gia đình anh ở quê cũng chẳng khá giả gì khi mà cái máy tính tử tế để hỗ trợ công việc anh cũng không có, một chiếc xe máy cà tàng để đưa đón tôi cũng không. Tôi toàn qua đón anh, máy tính tôi ít dùng nên cũng cho anh mượn. Tôi biết anh không lợi dụng tôi, vì tôi đã quen anh hơn bốn năm trước khi nhận lời yêu và kết hôn.

Anh có đức tính tốt, rất có chí, giỏi giang trong công việc, bạn bè nể trọng. Lúc xin cưới, ba mẹ tôi không đồng ý vì thấy anh hình thức không có, gia cảnh không tốt và lại còn ở xa (anh người Bắc, tôi người Nam). Nhưng rồi, ba mẹ cũng không thắng được con cái. Sau năm năm kết hôn, giờ chúng tôi đã có đủ nhà, xe. Nói vậy để thấy gia cảnh và hình thức không quyết định tất cả. Bạn không nên mặc cảm mà hãy tự tin với những gì mình đang có".

>> Tự biến mình thành lọ lem để đỡ bị đố kỵ

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nỗ lực vươn lên thay vì than vãn về nghịch cảnh, độc giả Đạt Nguyễn khẳng định: "Bạn có than trách, oán thán cuộc đời cũng chẳng ai quan tâm, nên dù xuất phát điểm thấp, bạn cũng chỉ còn cách cố gắng thôi. Khi đứng top trong lĩnh vực bạn làm thì mọi khuyết điểm mới lu mờ đi được. Nếu bạn năng lực đứng đầu công ty, thì dù có hơi gầy, hơi xấu, hơi lé, hoặc hơi gù... người ta cũng sẽ bỏ qua được hết. Còn nếu đã ngoại hình kém, năng lực lại yếu thì họ sẽ dìm bạn xuống bùn.

Tôi cũng từ làng quê nghèo, nhà năm miệng ăn nhưng chỉ được mấy thước ruộng. Lớp sáu, tôi còn phải đi dép đứt, dán quai lại để đi học. Đến lớp chín, tôi còn mặc áo khoác rách vá lại. Suốt 12 năm đi học, tôi chỉ có hai bộ đồ mới là đồng phục bắt buộc của trường cấp ba, còn lại đồ cũ đi xin hết. Tôi cũng tự ti, thích một cô gái nhưng cũng không dám nói, nhưng tôi cũng cố gắng để vươn lên.

Cấp hai, tôi làm lớp trưởng, thành tích đứng top của trường, thầy cô yêu quý. Lên cấp ba, tôi cũng làm cán bộ lớp, học ở mức khá của lớp chọn, trường điểm. Sau đó, tôi đậu đại học. Sau sáu năm ra trường đi làm, tôi kiếm được một triệu thì người khác đã kiếm được cả chục, trăm triệu đồng. Khi tôi cầm chục triệu trong tay thì xã hội toàn tiền tỷ, khi tôi có trăm triệu trong tài khoản thì đất đai giờ cũng lên giá chóng mặt.

Trước đây, cũng có lúc tôi than trách này nọ, mình không được ai hỗ trợ. Tôi nhận ra khi mình ngồi than vãn thì xã hội đang chạy vù vù, than thân chẳng được gì, nên tôi cố gắng nâng cao chuyên môn, năng lực, ít nhất cũng phải mức tốt ở chỗ đang làm. Giờ đây, tôi đã có vợ con, cũng hay đùa với vợ rằng hai đứa "môn đăng hộ đối" trong nghèo khó nên cùng phải phấn đấu".